Luke 12

Farisi naŋgo kumbra uge di bem tiyosim kobaqujaeqnu dego kere

1Onaqa tamo uŋgasari tulaŋ gargekoba naŋgi Yesus unqajqa bosib koroosib jujuŋkobaeb. Siŋga waiysib walwelqa keresai. Deqa tamo qudei naŋgi na tamo qudei naŋgo siŋga sosetnjroqneb. Onaqa Yesus na aqa aŋgro naŋgi joqsiqa naŋgi sasalosib a na minjrej, “Farisi naŋgo kumbra tulaŋ ugedamu. Deqa niŋgi geregere ŋam atsib soqniye. Farisi naŋgo kumbra uge di tulaŋ kobaqas. Bem tiyosim kobaqujaeqnu dego kere. Naŋgo kumbra uge agi marqai. Naŋgi gisaŋ ani. Babaŋ na naŋgi tamo bole. Ariya naŋgo are miligi uge. 2Deqa niŋgi quiye. Kumbra kalil kabuejunu qaji di boleq dqas. Uli anjam kalil dego tamo naŋgi qusib poinjrqas. 3Deqa anjam kalil niŋgi ambruq di mareqnub qaji di suwaŋamqa tamo kalil naŋgi quqwab. Anjam kalil niŋgi warum miligiq di mareqnub qaji di tamo qudei naŋgi qusib bijal gogeq di tigelosib maroqnqab.”

Niŋgi tamo naŋgi ulainjraib. Niŋgi Qotei segi ulaiyiye

4Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “O ijo was, niŋgi quiye. Niŋgi jeu tamo naŋgi ulainjraib. Naŋgi nuŋgo jejamu segi qalsib moiotqa kere. Naŋgi nuŋgo qunuŋ moiotqa keresai. Deqa niŋgi naŋgi ulainjraib. 5Tamo niŋgi ulaiyqab qaji agi deqa merŋgwai. Qotei a segi nuŋgo jejamu moiotosim bunuqna nuŋgo qunuŋ dego ŋamyuoq waiyqa kere. Deqa niŋgi a segi ulaiyiye.

6“Niŋgi qalie. Tamo naŋgi qebari sinjir silali kobaquja na awaiyosaieqnub. Silali kiñala na awaiyeqnub. Ariya Qotei a na qebari sinjir naŋgi geregere taqatnjreqnu. A na naŋgi uratnjrosaieqnu. 7Dego kere Qotei a nuŋgo gate baŋga segi segi sisiyeqnu. A niŋgi segi segi qa qalie bole. Deqa niŋgi ulaaib. Niŋgi na qebari kalil naŋgi tulaŋ buŋnjrejunub.”

Niŋgi tamo uŋgasari naŋgo ulatamuq dia Yesus aqa ñam marqajqa jemaiŋgaiq

8Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “Tamo naŋgi ijo ñam tamo uŋgasari naŋgo ulatamuq dia mareqnub qaji mondoŋ e Tamo Aŋgro na kamba Qotei aqa laŋ aŋgro naŋgo ulatamuq dia naŋgo ñam dego marqai. 9Ariya tamo naŋgi ijo ñam tamo uŋgasari naŋgo ulatamuq dia marqajqa jemainjreqnu qaji mondoŋ e kamba Qotei aqa laŋ aŋgro naŋgo ulatamuq dia naŋgo ñam dego marqajqa jemaibqas.

10“Tamo bei na e Tamo Aŋgro misiliŋbqas aqa une di Qotei na kobotqa kere. Ariya tamo bei na Qotei aqa Mondor Bole misiliŋyqas une di Qotei na kobotqa keresai.

11“Bunuqna Juda tamo naŋgi na niŋgi ojsib naŋgo Qotei tal miligiq dia tigeltŋgosib nenemŋgibqa niŋgi na kamba anjam kie minjrqajqa deqa are kobaiŋgaiq. Mandor kokba naŋgo ulatamuq dia dego niŋgi tigeltŋgibqa niŋgi na kamba anjam minjrqajqa ulaaib. 12Bati deqa Qotei aqa Mondor na areqalo eŋgimqa niŋgi anjam marqab.”

Ñoro tamo qa yawo anjam

13Onaqa tamo uŋgasari koroesoqneb qaji naŋgo ambleq dena tamo bei tigelosiqa Yesus minjej, “O Qalie Tamo Koba, ni na ijo was minjimqa a na gago abu moiej qaji aqa ñoro kalil ambleq na potosim taqal bei ebqas.” 14Onaqa Yesus na minjej, “O was, tamo yai na e giltbqoqa e nuŋgo gulube di gereiyqai?” 15Degsi minjsiqa tamo uŋgasari kalil naŋgi endegsi minjrej, “Niŋgi ñoro koba ti sqajqa deqa are koba qaloqnaib. Niŋgi ñoro koba ti sqab dena niŋgi ŋambile bole oqa keresai. Niŋgi ijo anjam deqa geregere are qaliye.”

16Osiqa yawo anjam bei endegsi minjrej, “Ñoro tamo bei soqnej. Aqa wauq dia iŋgi tulaŋ koba melioqnej. 17Deqa a endegsi are qalej, ‘E kierqai? Ijo iŋgi tulaŋ koba melieleŋqo. Deqa e iŋgi di atqajqa tal keresaiibqo.’ 18Osiqa marej, ‘E endegyqai. E na ijo tal kalil koŋeleŋosiy olo tal kokba ateleŋqai. Osiy ijo iŋgi meli kalil di tal kokbaq dia jugwai. Ijo ñoro kalil dego dia jugeleŋqai. 19Jugeleŋosiy marqai, “Ijo iŋgi iŋgi tulaŋ koba agi atonum unu. Deqa e aqaratosiy laŋa awesqai. Ijo iŋgi ti ya ti uyoqnsiy areboleboleibim sqai. E wausau gargekoba laŋa sqai ijo iŋgi di koboqasai.” ’ 20A degsi marnaqa Qotei na minjej, ‘Ni nanari tamo. Qolo qujai endeqa e ino qunuŋ yaimitqa ni moiqam. Yimqa iŋgi iŋgi kalil ni na gereiysi atonum qaji di tamo yai na olo oqas?’ 21Dego kere tamo naŋgi ñoro koba koroiyonub qaji naŋgo ñoro qoji padalqab. Naŋgi laŋ qure qa ñoro saiqoji. Deqa Qotei na naŋgi ñumim moreŋqab.”

Niŋgi mandamq endia nuŋgo segi jejamu bole sqajqa deqa areqalo kobaiyaib

22Yesus a yawo anjam degsi marsiq koboonaqa a na aqa aŋgro naŋgi endegsi minjrej, “Deqa e niŋgi endegsi merŋgwai. Niŋgi mandamq endia nuŋgo segi jejamu bole sqajqa deqa areqalo kobaiyaib. Osib endegsib maraib, ‘Iga iŋgi qabe na osim uyqom? Gara qabe na osim gago jejamu kabutqom?’ Niŋgi degsib maraib. 23Niŋgi iŋgi uyo na segi ŋambile sqasai. Niŋgi gara jugoqnqab dena segi nuŋgo jejamu bole sqasai. 24Niŋgi qebari naŋgi unjriye. Naŋgi iŋgi yagosaieqnub. Iŋgi otorosib talq di atosaieqnub. Ariya Qotei na qebari naŋgi iŋgi anainjreqnu. Niŋgi qalie, qebari naŋgi qunuŋ saiqoji. Ariya niŋgi tamo qunuŋ ti. Niŋgi na qebari naŋgi tulaŋ buŋnjrejunub. 25Niŋgi mandamq endia sokobaiyqajqa are koba qaloqnaib. Niŋgi are koba qalqab areqalo dena niŋgi nuŋgo segi soboleiyqajqa bati olo totoryqa keresai. 26Niŋgi kumbra kiñala deqaji yqa keresai. Deqa niŋgi kiyaqa iŋgi iŋgi qabe na oqajqa are koba qaleqnub?

27“Niŋgi ŋam so unjriye. Naŋgo wala kiersib branteqnub di niŋgi qaliesai. Naŋgi segi wauosaieqnub. Naŋgo segi wala gereiyosaieqnub. Qotei a segi na naŋgo wala gereiyeqnu. Ariya e niŋgi endegsi merŋgwai. Nami Solomon a gara wala ti boledamu jugoqnej. Ariya ŋam so aqa wala di tulaŋ boledamu. Wala dena Solomon aqa wala tulaŋ buŋyejunu. 28Maŋ laŋaj bini oqwas nebe tamo naŋgi na giŋgeŋyosib olo ŋamyuoq waiyqab. Maŋ laŋaj di Qotei na wala enjreqnu. Deqa niŋgi kiyaqa Qotei qa nuŋgo areqalo siŋgilatqa yonub keresaiiŋgwo? Niŋgi maŋ laŋaj sai. Niŋgi tamo qunuŋ ti. Deqa niŋgi endegsi poiŋgem. Qotei a niŋgi dego gara eŋgoqnqas. 29Niŋgi endegsib maraib, ‘Iga iŋgi ti ya ti qabe na osim uyqom?’ Osib niŋgi areqalo kobaiyaib. 30Tamo uŋgasari Qotei qaliesai qaji naŋgi iŋgi iŋgi deqa are koba qaleqnub. Ariya niŋgi deqa are koba qalaib. Nuŋgo Abu a qalie, niŋgi laŋa sqa keresai. Niŋgi iŋgi iŋgi deqaji oqnsib sqab. 31Ariya niŋgi kumbra endi yoqniye. Niŋgi Qotei aqa sorgomq di geregere soqnibqa a nuŋgo Mandor Koba sosim niŋgi taqatŋgoqnqas. Niŋgi degyqab di Qotei na kamba iŋgi bole bole dego eŋgoqnqas.”

Niŋgi laŋ qure qa iŋgi iŋgi oqajqa deqa are qaloqniye

32Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “O ijo kaja du du niŋgi ulaaib. Nuŋgo Abu a nami niŋgi qa osiqa endegsi merŋgej, ‘E nuŋgo Mandor Koba sosiy niŋgi taqatŋgwai.’ Qotei a nami degsi merŋgej. 33Deqa niŋgi kumbra endegyiye. Niŋgi nuŋgo ñoro kalil qariŋyosib silali osib tamo iŋgi iŋgi saiqoji unub qaji naŋgi di jeisi enjriye. Osib silali jugwajqa quŋ ugeosaieqnu qaji di gereiyiye. Osib laŋ qure qa iŋgi iŋgi eleŋosib di jigeleŋoiye. Iŋgi iŋgi di koboqa keresai. Bajiŋ tamo naŋgi bosib oqasai. Sisimbiŋ na ugetqasai. Iŋgi iŋgi di gaigai sqas. 34Sawa qabia ino iŋgi iŋgi kalil unu qaji dia ino areqalo kalil dego siŋgilatim sqas.”

Wau tamo bole naŋgi tal lanja a olo bqajqa deqa tariŋoqnsib ŋam ateqnub

35Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “Niŋgi nuŋgo gara tigeleŋosib nuŋgo iŋgi iŋgi kalil gereiysib lam qatrentosib ijo bqajqa bati qa tariŋosib soqniye. 36Tamo bei a uŋa baŋ ojqa batiamqa naŋgi a qa goiokobayibqa di uyqajqa gilqas. Gilsim iŋgi uysim olo puluosim aqa talq bosimqa siraŋme kindokindoŋamqa aqa wau tamo naŋgi a qa tariŋejunub deqa siraŋme waqtoqujatqab. Dego kere niŋgi ijo bqajqa bati qa tariŋosib soqniye. 37Tal lanja aqa wau tamo naŋgi a qa tariŋosib ŋam atoqnibqa bosim degsi unjrimqa naŋgi tulaŋ areboleboleinjrqas. Deqa a na naŋgi minjrim awoeleŋabqa iŋgi anainjroqnqas. 38A qolo jige kio nebeqa laqnimqa kio bosim aqa wau tamo naŋgi a qa tariŋosib ŋam atoqnibqa degsi unjrimqa naŋgi tulaŋ areboleboleinjrqas.

39“Niŋgi are qaliye. Bati gembu bajiŋ tamo bosim tal paratqas di tal lanja a qalieqasai. A nami qalieosiq qamu a ŋam atsiq sonaq qamu bajiŋ tamo bosiq tal paratqa yonaq unsiq wiyej qamu. 40Dego kere e Tamo Aŋgro ijo bo bati niŋgi qaliesai. E bosiy niŋgi pruqtŋgaim deqa niŋgi geregere ŋam atsib e qa tariŋosib soqniye.”

Tamo yai a wau tamo bole? Yesus a deqa yawo anjam marej

41Onaqa Pita na Yesus minjej, “O Tamo Koba, ni yawo anjam maronum di iga ino aŋgro 12-pela iga segi quqwajqa kio tamo kalil naŋgi dego quqwajqa kio?” 42Onaqa Tamo Koba Yesus na minjej, “Wau tamo yai a areqalo bole ti sosiqa gaigai wau bole yeqnu? Wau tamo di tal lanja a na minjeqnu, ‘Ni na ijo wau tamo kalil naŋgi geregere taqatnjroqnsimqa naŋgo iŋgi uyqajqa batioqnimqa iŋgi anainjroqnsim soqne.’ Tamo di a wau tamo bole. Deqa tal lanja na a degsi minjqas. 43Degsi minjsimqa sawa beiq gilsim di sqas. Olo puluosim bosim wau kalil a na aqa wau tamo nami yej qaji di kalil keretsi soqnimqa a bosi unimqa wau tamo di a tulaŋ areboleboleiyqas. 44Deqa niŋgi quiye. E bole merŋgwai. Wau tamo di a wau bole yej deqa tal lanja na aqa iŋgi iŋgi kalil osim aqa baŋq di atim a na taqatetoqnqas. 45Ariya wau tamo di a tamo uge qamu a endegsi are qalqas, ‘Ijo tamo koba a urur bqasai.’ Degsi are qalsimqa wau tamo ti uŋgasari ti naŋgi laŋa laŋa kumbaiŋnjroqnqas. Osim laŋa iŋgi koba uyoqnsim sqas. Wain koba dego uyoqnsim nanarioqnqas. 46Aqa tamo koba bqajqa bati a qaliesai. Deqa a kumbra degsim soqnimqa aqa tamo koba brantoqujatosim unimqa a tulaŋ prugugetqas. Deqa aqa tamo koba a na wau tamo di ugeugeiyosim qalsim tamo naŋgi Qotei qa naŋgo areqalo siŋgilatosaieqnub qaji naŋgo so sawaq waiyim aiqas.

47“Niŋgi quiye. Tal lanja na aqa wau tamo bei minjqas, ‘Ni wau di ye.’ Yimqa a geregere qusim olo asgimosim wau di yosaiamqa tal lanja na a kumbaiŋyogargekobatqas. 48Ariya tal lanja na aqa wau tamo bei minjqas, ‘Ni wau di ye.’ Yimqa a geregere quosai deqa a wau di yosaiamqa tal lanja na a jiŋga na kumbaiŋyoqujaitqas. Deqa niŋgi quiye. Qotei a tamo bei powo koba yqas di a na minjqas, ‘Ni powo koba ti unum deqa ni na ijo wau geregere yoqne.’ Od, Qotei a tamo bei aqa baŋq di wau koba atqas di a na minjqas, ‘E wau koba ino baŋq di atonum deqa ni wau di geregere taqatosim yoqne.’”

Yesus na tamo uŋgasari naŋgi pupoinjrimqa naŋgi jeu jeu sqajqa deqa a bej

49Yesus a na aqa aŋgro naŋgi anjam degsi minjrsiqa olo minjrej, “E ŋamyuo waiyit mandamq aiqajqa e deqa bem. E endegsi Qotei pailyeqnum, ‘O Abu, ŋamyuo di urur puloŋeme.’ 50E yanso bei oqai. E yanso di osaiunum deqa e are tulaŋ gulubekobaibeqnu. 51O ijo aŋgro, niŋgi kiersib are qalonub? E na qaja kobotitqa tamo uŋgasari naŋgi geregere lawo na sqajqa deqa e mandamq aiem kio? Sai. E na qaja kobotqajqa bosai. E na tamo uŋgasari naŋgi pupoinjritqa naŋgi jeu jeu sqajqa deqa e bem. 52Bini bati endeqa ti bunuq qa ti tamo 5-pela tal qujaiq di unub qaji naŋgi ijo ñam qa jeu jeu sqab. Tamo qalub naŋgi na tamo aiyel jeutnjrqab. Tamo aiyel naŋgi na tamo qalub jeutnjrqab. 53Abu naŋgi na naŋgo segi aŋgro mel naŋgi jeutnjroqnqab. Aŋgro mel naŋgi na naŋgo segi abu naŋgi jeutnjroqnqab. Ai naŋgi na naŋgo segi aŋgro sebiŋ naŋgi jeutnjroqnqab. Aŋgro sebiŋ naŋgi na naŋgo segi ai naŋgi jeutnjroqnqab. Aiŋ qeli naŋgi na naŋgo segi aiŋ yala naŋgi jeutnjroqnqab. Aiŋ yala naŋgi na naŋgo segi aiŋ qeli naŋgi jeutnjroqnqab. Ijo ñam qa naŋgi degsib jeu jeu sqab.”

Qotei aqa kumbra branteqnu qaji di tamo naŋgi unoqnsib utru poinjrosaieqnu

54Yesus a degsi marsiqa olo tamo uŋgasari kalil naŋgi endegsi minjrej, “Seŋ aioq dena laŋbi tigelamqa niŋgi unsib marqab, ‘Awa bqas.’ Degsib marqab awa bqas. 55Meli jagwa bamqa niŋgi unsib marqab, ‘Sawa kaŋkaŋqas.’ Degsib marqab sawa kaŋkaŋqas. 56Niŋgi gisaŋ tamo. Niŋgi mandam ti laŋ ti unoqnsib dena niŋgi poiŋgeqnu, ‘Sawa ugeqas. Sawa boleqas.’ Ariya kiyaqa Qotei aqa kumbra bini branteqnu qaji di niŋgi unoqnsib utru poiŋgosaieqnu?”

Tamo bei a ni qa anjam bei soqnimqa niŋgi segi aiyel anjam urur gereiyoqujatiye

57Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “Kumbra bole ti kumbra uge ti di niŋgi kiyaqa geregere pegiyosaieqnub? 58Tamo bei a ni qa anjam bei soqnimqa niŋgi ombla walwelosib anjam gereiyo talq giloqnsibqa gamq dia niŋgi segi aiyel na anjam urur gereiyoqujatiye. Ysib anjam moiotsib a ni osim anjam gereiyo talq gilqasai. Ariya niŋgi gamq di anjam gereiyqasai di a na ni osi gilsimqa anjam pegiyo tamo aqa ulatamuq dia tigeltmimqa anjam pegiyo tamo a na ni osim qaja tamo naŋgo baŋq di atqas. Yimqa naŋgi na ni osib tonto talq waimqab. 59Deqa ni que. Ni tonto talq dena olo oqedqasai. Ni mati ino une aqa awai kalil keretimqa di ni uratmib oqedqam.”